Nấm Hầu thủ (Hericium erinacium), còn có tên nấm Đầu khỉ là
một loài nấm ăn được và được sử dụng làm dược liệu.
Quả thể Hầu thủ thường hình cầu hoặc hình elip, mọc riêng rẽ
hoặc thành chùm, có tua nấm dày đặc, rũ xuống như đầu khỉ, lúc già tua dài và
chuyển sang màu vàng trông như bờm sư tử.
Quả thể khi non có màu trắng đến trắng ngà, thịt màu trắng,
khi già nấm ngả sang màu vàng đến vàng sậm, các tua nấm chính là lớp bào tầng,
dài từ 0,5-3cm. Trên bề mặt tua có các đảm màu trắng mang bào tử đảm hình cầu,
giữa bào tử có một giọt nội chất tròn.
Nấm Hầu thủ là loại nấm ôn đới, trước đây chỉ trồng được
những vùng khí hậu hàn đới hoặc ôn đới ở Bắc Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản nhưng
ngày nay đã có thể trồng tại vùng nhiệt đới ở nước ta như: TP.HCM, Đồng Nai
hoặc vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Thành phần hóa học và dược tính:
Phân tích hóa học cho thấy nấm hầu thủ có các thành
phần có tác dụng sinh học như: Hericenone A, B, C, D, E, F, G, H; các
Xylan; Heteroxylan; Heteroglucan; Proteoglucan; Adenosine monophosphat,
Guanosine monophosphat,…
Những thành phần này kích thích tái sinh trưởng neuron, khả
năng quan trọng trong điều trị lão suy, bệnh Alzheimers, phục hồi chấn thương
thần kinh do đột quỵ, cải thiện con đường kích thích cơ, vận động và chức năng
nhận thức.
Công dụng và tác dụng dược lý
- Trong lâm sàng các bác sỹ Trung Quốc đã sử dụng rộng
rãi nấm Đầu khỉ để điều trị các bệnh về viêm loét dạ dày, tá tràng, viêm loét
ruột, co thắt dạ dày và các bệnh đường tiêu hóa khác.
- Nấm Đầu khỉ có tác dụng tốt trên bệnh Alzheimers,
ngăn cản quá trình lão hóa và phục hồi các neuron thần kinh, tăng cường hệ miễn
dịch và chống lại ung thư phổi di căn. Polysaccharide chiết từ nấm Đầu khỉ có
hiệu quả trên ung thư dạ dày, thực quản…
- Nâng cao năng lực đề kháng với tình trạng thiếu oxy,
chống mệt mỏi, chống oxy hóa, chống đột biến, làm giảm mỡ máu, xúc tiến việc
tuần hoàn máu, chống lão hóa.
- Trong y học cổ truyền Trung Quốc, sử dụng nấm Đầu
khỉ sấy khô và chiết bằng nước nóng giúp tăng sức tiêu hóa và làm cho cơ thể
cường tráng.
- Các thí nghiệm về độc tính về nấm Hầu thủ đã được
nghiên cứu kỹ và cho thấy cả quả thể lẫn sợi nấm đều không hề có độc tính đối
với người.
Gần đây một nhóm các nhà nghiên cứu Nhật Bản đã nhận
bằng sáng chế về phương pháp chiết xuất, phân lập NGSF (nhân tố kích thích sinh
trưởng thần kinh). Họ đã tìm ra hợp chất làm tái sinh trưởng neuron, gần như là
một kỳ công có ý nghĩa to lớn trong sự phục hồi sự thoái hóa thần kinh, cải
thiện chứng mất trí nhớ do lão suy, gia tăng thông minh và cải thiện phản xạ.
Tại Việt Nam
các nhà khoa học đã bào chế viên thực phẩm chức năng từ nấm Hầu thủ dạng viên
nang có tên Heriglucan, Bioglucumin và DOHACIN.
Cách dùng:
Nấm khô cắt lát khoảng 10g nấu với 2 lít nước, nấu đến
khi sôi, để lửa riu riu khoảng 10 phút, sau đó uống nóng hoặc để nguội dùng
trong ngày.
Dùng 200g tươi hoặc 20g nấm khô cắt lát mỏng nấu với khoảng
50g thịt hoặc tôm băm nhuyễn vo viên nấu chín thành một tô súp, nêm nếm vừa ăn,
có thể thêm một ít muối, hành lá xắt nhuyễn và rắc một ít tiêu, vài giọt dầu mè
sẽ được một tô súp thơm ngon đủ cho 4 người dùng. Món ăn này dành cho những
người yếu sức, cần hồi phục hoặc người bệnh, lao động chân tay, trí óc sau một
ngày làm việc cần phục hồi sinh lực, hoặc cũng thích hợp cho người ăn kiêng.
Ngoài ra, có thể phối hợp với nấm Linh chi như sau: 5g
nấm Linh chi khô, 5g nấm Hầu thủ khô lát mỏng, nấu nước uống hàng ngày dùng trị
viêm loét dạ dày, ruột, tiêu hóa kém, kém ăn.
Mặc dù có công dụng tốt nhưng đến nay chưa có nghiên cứu như
một loại thuốc điều trị bệnh trên lâm sàng đối với nấm Hầu thủ, chỉ mới nghiên
cứu ở mức độ dạng thực phẩm chức năng hỗ trợ quá trình chữa bệnh, có thể dùng
hàng tuần rất tốt cho sức khỏe, giống như một món ăn - vị thuốc trong y học cổ
truyền.