Được hỗ trợ của Bệnh viện Phổi Trung ương và Chương trình Chống lao Quốc gia, từ năm 2010, TP Cần Thơ được tiếp cận triển khai Chiến lược PAL (Thực hành xử trí tốt bệnh hô hấp) tại tuyến y tế cơ sở. Đến nay, thành phố đã có 33 xã/phường thuộc 4 quận/huyện: Ô Môn, Bình Thủy, Vĩnh Thạnh, Phong Điền tham gia thực hiện PAL. Hiệu quả của mô hình đã giúp cung cấp dịch vụ quản lý chuẩn các bệnh hô hấp bao gồm: hen, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), viêm đường hô hấp, đồng thời giúp tăng cường phát hiện sớm, chính xác bệnh lao phổi trong cộng đồng.

Theo Bệnh viện Phổi Trung ương, chiến lược này dựa trên hai phương pháp tiếp cận bao gồm: chuẩn hóa hướng dẫn kỹ thuật (lấy người bệnh làm trung tâm, tiếp cận từ triệu chứng ban đầu, chẩn đoán sớm, xử trí ngay từ tuyến y tế cơ sở, hướng dẫn thực hành lâm sàng thống nhất đối với 4 loại bệnh cơ bản là hen, COPD, viêm phổi, lao phổi) và lồng ghép quản lý dịch vụ y tế (phân tuyến kỹ thuật hợp lý, hỗ trợ, điều phối giữa các tuyến y tế từ Trung ương đến địa phương, chuyên khoa lao - bệnh phổi với hệ thống y tế đa khoa công và tư, thực hiện chuyển tuyến hiệu quả nhằm đưa dịch vụ chăm sóc các bệnh lý hô hấp chất lượng cao tới tận y tế cơ sở và người dân). 

Quận Ô Môn là một trong những điểm đầu tiên của thành phố Cần Thơ tham gia triển khai Chiến lược PAL. Y sĩ Nguyễn Văn Liễm, cán bộ phụ trách Tổ lao -Trung tâm Y tế quận Ô Môn, đồng thời là cán bộ quản lý hoạt động PAL trên địa bàn quận, cho biết: “Từ năm 2010, quận triển khai thực hiện Chiến lược PAL tại 6 phường. Việc triển khai mô hình này mang lại rất nhiều lợi ích, góp phần nâng cao năng lực y tế tuyến cơ sở trong Chương trình Chống lao Quốc gia, người bệnh có triệu chứng nghi lao được tầm soát, phát hiện sớm bệnh, đưa vào quản lý điều trị, từ đó giảm nguồn lây lan cho gia đình và cộng đồng. Tuyến cơ sở được tập huấn về chuẩn hóa các quy trình chẩn đoán, chỉ định xét nghiệm, điều trị. Định kỳ hàng quý, Bệnh viện Lao & Bệnh phổi TP Cần Thơ cũng giám sát chỉ đạo, hỗ trợ quận thực hiện PAL hiệu quả. Từ khi triển khai mô hình, số lượng người đến xét nghiệm lao trên địa bàn quận cũng tăng đáng kể nhờ phát hiện sớm nguồn lây và tầm soát cho cả những người trong gia đình có tiếp xúc với nguồn lây. Mỗi năm, trên địa bàn quận quản lý điều trị cho khoảng trên 200 bệnh nhân lao; riêng năm 2017, quản lý 276 bệnh nhân lao. Đối với các bệnh hen, COPD, thông qua PAL cũng giúp hỗ trợ việc kiểm soát bệnh, tránh để diễn tiến nặng hơn khi bệnh nhân được giới thiệu, chuyển tuyến lên Bệnh viện Đa khoa quận theo dõi, chăm sóc điều trị”.

Theo bác sĩ Nguyễn Ngọc Thạnh, Phó Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Đa khoa quận Ô Môn, bệnh viện được trang bị máy đo chức năng hô hấp, do đó thuận lợi trong việc chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh lý của phổi, phổ biến là COPD, ngoài ra, máy đo chức năng hô hấp còn giúp theo dõi mức độ nghiêm trọng của bệnh, tình trạng bệnh ở giai đoạn nào. Ghi nhận của khoa Khám bệnh thuộc bệnh viện, trong năm 2017, khoa đã khám, chẩn đoán và điều trị ngoại trú cho hơn 2.600 bệnh nhân COPD, trên 800 bệnh nhân hen trên địa bàn quận và các quận/huyện lân cận. Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thạnh cho biết: “Phần lớn bệnh nhân hen, COPD được chẩn đoán, theo dõi điều trị tại bệnh viện quận sẽ thuận tiện hơn cho bệnh nhân, giảm công sức, chi phí đi lại, đồng thời giảm tải cho bệnh viện tuyến trên; bệnh viện quận chỉ chuyển tuyến đối với một số trường hợp nặng, hoặc các trường hợp hen, COPD có kết hợp với nhiều bệnh lý khác như tim mạch, đái tháo đường…”.

Về mặt thực hành lâm sàng, rất nhiều bệnh của cơ quan hô hấp có những triệu chứng ban đầu giống nhau, đó là: ho, khạc đờm, khó thở, đau ngực, ho ra máu… trong đó hay gặp nhất là những bệnh như viêm phế quản, viêm phổi, lao phổi, hen, COPD… Những triệu chứng này do người bệnh cảm nhận được sớm nhất trước khi đến với y tế. Nhận biết được sớm nhất các triệu chứng, định hướng phân loại các bệnh lý riêng rẽ khác nhau từ các triệu chứng này sẽ mang lại nhiều lợi ích về chăm sóc sức khỏe phổi cho người bệnh, tiết kiệm nguồn lực tài chính cũng như các chi phí cho gia đình, xã hội. Đó cũng là một trong những mục tiêu của y tế cơ sở đối với chuyên ngành bệnh hô hấp và chính là mục tiêu của Chiến lược PAL.

Điều dưỡng Lâm Hữu Tính, Trưởng trạm Y tế phường Châu Văn Liêm, quận Ô Môn cho biết: “Triển khai Chiến lược PAL song song với Chương trình Chống lao góp phần giúp phường thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu phát hiện bệnh lao hàng năm, cải thiện chất lượng chẩn đoán và quản lí tốt các triệu chứng về hô hấp”. Năm 2017, toàn phường quản lý 30 trường hợp lao phổi, trong đó có 1 trường hợp lao trẻ em, số bệnh nhân lao phát hiện mới trong quý IV/2017 là 9 người, tất cả bệnh nhân đều được theo dõi quản lý điều trị theo đúng phác đồ tại trạm Y tế. Ngoài ra, phường cũng tăng cường tiếp cận tuyên truyền vận động bệnh nhân cách phòng bệnh cho gia đình, cộng đồng nhằm giảm nguồn lây.

“Trạm Y tế phường còn kết hợp với Hội Nông dân trong công tác tuyên truyền phòng chống bệnh lao, hô hấp thông qua Câu lạc bộ (CLB) “Bạn giúp bạn”. CLB ban đầu sinh hoạt điểm tại khu vực 15 từ năm 2012-2016; từ năm 2017 đến nay chuyển sang khu vực 5; định kỳ mỗi quý/1 lần, tuyên truyền xuống bà con về các dấu hiệu phát hiện sớm bệnh, nguyên nhân và cách phòng, qua đó vận động được khá nhiều bệnh nhân có triệu chứng nghi lao đến Trung tâm Y tế quận làm xét nghiệm đàm, sau khi có kết quả chẩn đoán chính xác bệnh lao sẽ nhanh chóng đưa vào thu dung điều trị” - Điều dưỡng Lâm Hữu Tính cho biết thêm.