1. Tiêm nhắc lại vắc xin phòng COVID-19
mũi 3, mũi 4 để duy trì bền vững hiệu quả phòng, chống dịch COVID-19
Khả
năng bảo vệ của vắc xin khi chỉ tiêm liều cơ bản: Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm
Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hoa Kỳ khuyến cáo tiêm nhắc lại vắc xin phòng COVID-19
để ngăn ngừa và phòng, chống dịch COVID-19. Các nghiên cứu trên thế giới đã ghi
nhận hiệu quả bảo vệ của mũi tiêm cơ bản vắc xin phòng COVID-19 giảm dần theo
thời gian trong vòng 6 tháng sau khi tiêm và trong điều kiện xuất hiện các biến
chủng mới. Đối với biến chủng Omicron, hiệu quả bảo vệ giảm rất nhanh do nồng
độ kháng thể cần thiết để trung hòa vi rút ở mức cao hơn so với các biến chủng
vi rút SARS-COV-2 trước đây. Do vậy những người đã tiêm mũi cơ bản nếu không
tiêm mũi nhắc vẫn có nguy cơ mắc bệnh.
Khả năng tái nhiễm ở những người đã từng mắc
COVID-19 và nguy cơ xuất hiện các biến chủng mới: Người đã từng mắc
COVID-19 vẫn có khả năng bị tái nhiễm và mắc các biến chứng của bệnh, bao gồm
cả trẻ em và người lớn. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy người tái nhiễm vẫn
có nguy cơ mắc bệnh mức độ nghiêm trọng và phải điều trị hồi sức tích cực. Cũng
cần lưu ý, mặc dù số mắc và tử vong do COVID-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm, tuy nhiên, ở một
số khu vực dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp, xuất hiện các biến chủng mới.
Hiện nay nhiều quốc gia đã dỡ bỏ một phần hoặc hoàn toàn các biện pháp phòng
chống dịch nên nguy cơ dịch quay trở lại là hoàn toàn có thể. Trong tuần từ
23-29/5, so với tuần trước đó: tổng số ca mắc mới tại khu vực Châu Mỹ tăng 9%,
khu vực Trung Đông tăng 1%; tổng số ca tử vong tại khu vực Tây Thái Bình Dương
(trong đó có Việt Nam) tăng 18%, khu vực Châu Phi tăng 15%, khu vực Châu Mỹ
tăng 13%. Những con số này có thể chưa phản ánh hết tình hình thực tế vì nhiều
quốc gia đã giảm đáng kể việc yêu cầu xét nghiệm cũng như công tác báo cáo
không còn được chú trọng như giai đoạn trước. Bên cạnh đó, số ca mắc COVID-19 ở
trẻ em có xu hướng tăng lên tại một số quốc gia, trong đó có Hoa Kỳ.
Hội chứng hậu COVID-19: là một trong những
hội chứng có biểu hiện triệu chứng đa dạng, phức tạp nhất và vẫn đang tiếp tục
được nghiên cứu trên thế giới. Hậu COVID-19 có thể biểu hiện ở nhiều cơ quan
như: hô hấp, tim mạch, tâm thần kinh, tiêu hóa, nội tiết, thận, da...trong thời
gian dài có thể khiến sức khỏe con người bị suy giảm, ảnh hưởng đến khả năng
quay trở lại làm việc hoặc tham gia cuộc sống xã hội bình thường của người
bệnh. Theo thông báo trong tháng 6/2022 của WHO khu vực Tây Thái Bình Dương, khoảng
60% trường hợp mắc bệnh bị hậu COVID-19 và 30% phải nhập viện điều trị hậu
COVID-19.
Hiệu
quả của liều tiêm nhắc lại: Tiêm mũi nhắc vắc xin COVID-19 sẽ làm gia tăng nồng độ kháng thể
bảo vệ, qua đó giúp cho cơ thể được bảo vệ trước nguy cơ mắc COVID-19, giảm tỷ
lệ nhập viện, giảm số ca tiến triển bệnh nặng và ca tử vong do COVID-19. Theo kết quả của một số nghiên cứu gần đây, những người đã tiêm vắc xin liều cơ bản và bị mắc COVID-19,
miễn dịch bắt đầu giảm ở tuần 10-19 sau tiêm. Nếu những người này được tiêm
nhắc vắc xin phòng COVID-19 thì sẽ khôi phục khả năng miễn dịch, duy trì hiệu
lực bảo vệ trước nguy cơ nhiễm vi rút SARS-COV-2. Kết quả nghiên cứu tại Pháp
cho thấy nếu được tiêm liều nhắc, những người này được bảo vệ khỏi tái nhiễm vi
rút lên đến 81%. Kết quả nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy, những người từng mắc
COVID-19 nếu chỉ tiêm 2 liều thì hiệu quả phòng nhập viện do tái nhiễm là
34,6%, nhưng nếu được tiêm liều nhắc thì hiệu quả này lên đến 67,6%.
Việc tiêm các mũi nhắc lại (mũi 3, mũi 4) vắc xin phòng
COVID-19 là cần thiết nhằm bảo vệ người đi
tiêm không bị mắc bệnh, đặc
biệt là tránh nguy cơ bị bệnh nặng và tử vong do COVID-19 trong
điều kiện xuất hiện các biến chủng mới. Bộ Y tế đã có hướng dẫn 3309/BYT-DP ngày
23/6/2022 về việc tiêm nhắc mũi 3, mũi 4 cho người từ 18 tuổi trở lên và cho
trẻ từ 12-17 tuổi (tiêm nhắc mũi 3). Hiện nay đã có nhiều quốc gia trên thế giới triển khai lịch tiêm
nhắc vắc xin phòng COVID-19 cho người lớn và trẻ vị thành niên.
Triển khai tiêm nhắc vắc
xin phòng COVID-19 tại Việt Nam
Tại Việt Nam, chiến dịch tiêm chủng vắc
xin phòng COVID-19 được triển khai rộng khắp hơn 1 năm qua với trên 228 triệu
mũi tiêm đã được tiêm chủng, công tác đảm bảo an toàn tiêm chủng luôn được ưu
tiên tại tất cả các cơ sở y tế, góp phần hiệu quả trong công tác phòng, chống
dịch, giúp giảm rõ rệt ca mắc bệnh, nhập viện, nặng và tử vong. Mặc dù số ca
mắc và tử vong do COVID-19 trên cả nước hiện nay đã có xu hướng giảm rõ rệt nhưng các địa
phương vẫn tiếp tục ghi
nhận những trường hợp phải điều trị tại
bệnh viện do tình trạng mắc bệnh nặng và vẫn ghi nhận các ca tử vong do
COVID-19; nhiều người phải điều trị những biến chứng hậu COVID-19.
Trong
thời gian qua, ngành y tế các cấp đang nỗ lực, cố gắng hoàn thành mục tiêu
triển khai tiêm nhắc lần 1 (mũi 3) đồng thời với triển khai tiêm nhắc lần 2
(mũi 4) từ tháng 5/2022 theo chỉ đạo của Chính phủ. Tại các điểm tiêm chủng
luôn đảm bảo tính sẵn có của vắc xin COVID-19. Ngành y tế tại các địa phương đã nỗ lực đưa vắc xin đến gần với người dân. Người đi
tiêm chủng có thể tiếp cận vắc xin ở các điểm tiêm chủng tại trạm y tế, các điểm tiêm chủng lưu
động (tại trường học, nhà máy, thôn bản…) và
tiêm chủng tại nhà để đảm bảo độ bao phủ mũi tiêm nhắc lại (mũi 3, mũi 4) vắc
xin phòng COVID-19. Có những điểm tiêm chủng mở 24/7 thuận tiện cho người dân
đến tiêm chủng, nhất là khi người dân đã quay trở lại đi làm, đi học. Đồng thời ngành y
tế và chính quyền các cấp cũng đã nỗ lực truyền thông vận động người dân đi
tiêm chủng mũi nhắc lại.
Tuy nhiên, song song với việc Việt Nam kiểm soát
tốt sự lây lan dịch bệnh, cuộc sống người dân trở lại bình thường, hiện
nay đã xuất hiện tâm lý chủ quan, từ chối không đi
tiêm vắc xin tại nhiều địa phương. Nhiều người dân đã mắc COVID-19 không đồng ý
tiêm các mũi vắc xin tiếp theo do nghĩ đã được miễn dịch bảo vệ, cho rằng liều
bổ sung, liều nhắc lại là không cần thiết. Bên cạnh đó, cả nước có hơn 15 triệu
người (khoảng 22,3%) đã tiêm mũi bổ sung vắc xin phòng COVID-19, nhiều người
trong số này không muốn tiêm mũi nhắc tiếp theo. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế,
liều tiêm bổ sung thuộc liều tiêm cơ bản và không phải là liều tiêm nhắc.
Tiêm nhắc mũi 3 cho trẻ từ 12 đến 17 tuổi: ngày 17/6/2022, Bộ Y tế hướng dẫn triển khai tiêm nhắc vắc xin phòng COVID-19 mũi 3 cho trẻ em 12 đến 17 tuổi.
Tiếp theo, tại Công văn 3309/BYT-DP ngày 23/6/2022, Bộ Y tế hướng dẫn chi tiết về tiêm
liều nhắc lại (mũi 3) vắc xin phòng COVID-19 cho nhóm tuổi này. Theo đó, tiêm nhắc mũi 3 cho trẻ từ 12 tuổi đến 17 tuổi đã tiêm đủ liều
cơ bản (Mũi 1 và Mũi 2) bằng vắc xin Pfizer đã được Bộ Y tế phê duyệt sử dụng
cho lứa tuổi này, với liều 0,3 ml tương tự liều cơ bản của người từ 12 tuổi trở
lên. Mũi nhắc (mũi 3) được tiêm ít nhất là 5 tháng sau mũi cuối cùng của liều
cơ bản (Mũi 2). Nếu người trong độ tuổi từ
12 đến 17 tuổi đã mắc COVID-19 thì sẽ
tiêm mũi nhắc (mũi 3) sau khi mắc COVID-19
là 3 tháng
và đảm bảo khoảng cách với mũi cuối cùng của liều cơ bản ít nhất 5 tháng. Các địa phương đang xây dựng kế hoạch và chuẩn bị các điều
kiện cần thiết để sớm triển khai tiêm chủng mũi 3 (mũi nhắc lại) vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ từ 12 đến 17 tuổi. Một số địa phương đã bắt đầu
triển khai kế hoạch tiêm trong tuần vừa qua, toàn quốc có hơn 160 ngàn trẻ trong độ tuổi này được tiêm mũi 3 an
toàn.
Công tác đảm bảo an toàn tiêm chủng luôn
được ưu tiên tại tất cả các cơ sở y tế. Phản ứng sau tiêm mũi 3 ghi nhận được
chủ yếu là các phản ứng thông thường như sưng đau tại chỗ tiêm, sốt, ớn lạnh,
đau đầu, đau cơ, đau khớp, mệt mỏi... tương tự như sau tiêm 2 mũi cơ bản. Phản
ứng nặng sau tiêm chủng mũi 3 rất thấp, được ghi nhận với tỷ lệ khoảng 3 trường
hợp trong 10 triệu mũi tiêm.
Tình hình triển khai tiêm nhắc lần 2
(mũi 4): thực hiện chỉ
đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 3724/VPCPKGVX ngày 15/6/2022 về
việc đẩy nhanh tiêm vắc xin
phòng COVID-19, nhất là mũi 3, mũi 4 và hoàn thành tiêm đủ 2 mũi cho trẻ từ 5
đến dưới 12 tuổi, ngày 23/6/2022,
Bộ Y tế ban hành văn bản 3309/BYT-DP, trong đó hướng dẫn triển khai
tiêm vắc xin phòng COVID-19 liều nhắc lại lần 2 (mũi 4) cho các đối tượng người
từ 50 tuổi trở lên; người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch từ thể vừa
đến thể nặng; và người từ 18 tuổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ cao phơi nhiễm với
COVID-19 như cán bộ y tế, cán bộ tuyến đầu (lực lượng quân đội, công an,
giáo viên, người làm việc trong lĩnh vực giao thông vận tải, người cung cấp
dịch vụ thiết yếu, người làm việc tại các cơ sở dịch vụ du lịch, trung tâm
thương mại, siêu thị, chợ), công nhân, người làm việc tại các khu công nghiệp. Cập
nhật đến ngày 23/6/2022 số
người đã tiêm nhắc lần 2 - mũi 4 trên toàn quốc là hơn 2,8 triệu người, đảm bảo
an toàn tiêm chủng.
Thành công trong khống chế dịch COVID-19
tại Việt Nam trong thời gian qua là rất đáng ghi nhận nhưng có thể là chưa đủ
để bảo vệ người dân trước nguy cơ bệnh quay trở lại trong thời gian sắp tới.
Khi chưa khống chế hoàn toàn được dịch COVID-19 và vẫn còn nguy cơ xuất hiện
các biến chủng mới của vi rút SARS-COV2, liều tiêm nhắc lại thực sự cần thiết
giúp duy trì khả năng bảo vệ trước nguy cơ mắc bệnh, chuyển bệnh nặng và tử
vong do COVID-19.
(Một số thông
tin về hiệu quả của vắc xin phòng COVID-19 trong giảm nguy cơ mắc bệnh nặng, tử
vong do COVID-19 xem tại Phụ lục kèm theo).
Để
bảo vệ sức khoẻ của mình, của gia đình và cộng đồng trước nguy cơ dịch COVID-19
bùng phát trở lại, Bộ Y tế khuyến cáo người dân tích cực ủng hộ và chủ động đi
tiêm nhắc lại các mũi vắc xin phòng COVID-19.
2.
Tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ em từ 5 đến dưới 12 tuổi để bảo vệ sức khoẻ
trẻ em và cộng đồng
Tại Việt Nam, mặc dù số mắc và tử vong do
COVID-19 ở trẻ em thấp hơn so với người lớn, các biểu hiện khi mắc bệnh thường
nhẹ hơn, nhiều trường hợp không có triệu chứng nhưng hậu quả của COVID-19 cũng
đã ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe các em. Tại Việt Nam, đã ghi nhận hàng trăm
trường hợp trẻ em mắc hội chứng MIS-C với các biểu hiện viêm đa hệ thống đồng
thời ở nhiều cơ quan như tim, phổi, thận, hệ tiêu hóa, não, da, mắt… sau khi
mắc COVID-19, có thể tiến triển nặng, thậm chí có trường hợp tử vong. Ngoài ra,
trẻ cũng có thể gặp phải hội chứng hậu COVID-19 với các dấu hiệu bất thường kéo
dài về sức khỏe như mệt mỏi, đau đầu, rối loạn giấc ngủ, mất tập trung, đau cơ…
ảnh hưởng lớn đến khả năng học tập và vui chơi của trẻ, và có thể có những hậu
quả lâu dài đối với quá trình phát triển của trẻ, cần tiếp tục theo dõi, điều
trị. Trẻ mắc COVID-19 mức độ nhẹ trước đó có thể vẫn mắc hậu COVID-19 và hội
chứng MIS-C mức độ nặng.
Công tác tiêm chủng vắc xin phòng COVID-19
cho trẻ em có ý nghĩa quan trọng, trước tiên để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em
trước bối cảnh dịch COVID-19 vẫn tiếp tục lây lan. Tiêm vắc xin COVID-19 giúp trẻ tránh mắc bệnh, tránh các hậu quả lâu
dài của bệnh, giúp trẻ đến trường an toàn, tham gia các hoạt động xã hội và
phát triển khỏe mạnh. Đồng thời, tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ em
trong lứa tuổi này nhằm tăng độ bao phủ vắc xin phòng COVID-19 trong cộng đồng,
giảm lây lan cho những người xung quanh, góp phần tích cực để thích ứng an
toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19. (xem thêm thông tin về hiệu quả của vắc xin phòng
COVID-19 đối với trẻ em tại Phụ lục).
Tại các địa phương, tiêm vắc xin phòng
COVID-19 cho trẻ em từ 5 đến dưới 12 tuổi thực hiện theo hình thức tiêm chủng
chiến dịch tại các cơ sở tiêm chủng cố định tại trạm y tế xã/phường, bệnh viện,
điểm tiêm lưu động và trường học với 2 loại vắc xin là Moderna và Pfizer. Các điểm tiêm chủng đều sẵn sàng để tiêm
chủng vắc xin phòng COVID-19 cho mọi trẻ em trong độ tuổi.
Tính đến ngày
23/6/2022, cả nước có hơn 5,4
triệu trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi (48,1%) được tiêm ít nhất 1 liều vắc xin phòng
COVID-19 và hơn 1,4 triệu trẻ đã hoàn thành 2 mũi tiêm an toàn. Phản ứng thông
thường sau tiêm vắc xin phòng
COVID-19 ở trẻ em từ 5 đến dưới 12 tuổi được ghi nhận với tỷ lệ khoảng
0,4%, thấp hơn so với khuyến cáo của nhà sản xuất, với các triệu chứng như: sưng đau tại chỗ tiêm, sốt, ớn lạnh, đau đầu, mệt mỏi...và thường tự hết
sau vài ngày.
Hãy
chung tay đưa trẻ trong độ tuổi từ 5 đến dưới 12 tuổi đi tiêm vắc xin phòng
COVID-19 an toàn, đúng lịch theo hướng dẫn của cán bộ y tế!