Tuần lễ “Dinh dưỡng và Phát triển” năm 2016 với chủ đề: “Bữa ăn đa dạng đảm bảo đủ dinh dưỡng hợp lý, an toàn cho gia đình trong tình hình biến đổi khí hậu” diễn ra  từ ngày 16/10/2016 đến ngày  23/10/2016.

Mục tiêu đề ra là đảm bảo cho các hộ gia đình tiếp cận bền vững với lương thực thực phẩm cần thiết, bổ dưỡng và an toàn; Cung cấp lương thực, thực phẩm thường xuyên, liên tục, ổn định và bền vững cho các hộ gia đình; Bữa ăn đa dạng từ nhiều loại thực phẩm, thay đổi cách chế biến đa dạng đủ dinh dưỡng, hợp lý và an toàn cho sức khỏe; ăn uống hợp lý để phòng chống bệnh không lây nhiễm, suy dinh dưỡng thấp còi, nâng cao thể lực và tầm vóc Việt Nam trong tình hình biến đổi khí hậu.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến các yếu tố xã hội và môi trường, sức khỏe, không khí sạch, nước uống an toàn, lương thực và nơi trú ẩn an toàn.

Biến đổi khí hậu có thể là do các quá trình tự nhiên bên trong hoặc các tác động bên ngoài, hoặc do hoạt động của con người làm thay đổi thành phần của khí quyển hay trong khai thác sử dụng đất cụ thể như:

+ Ảnh hưởng của xâm nhập mặn

+ Hạn hán

+ Thủy hải sản chết hàng loạt do môi trường bị ô nhiễm.

Ảnh hưởng đô thị hóa tới môi trường tự nhiên. Không gian tự nhiên dần bị thu hẹp, thay vào đó là nhà cửa san sát, không còn khoảng không gian dành cho mảnh vườn, ao cá của gia đình. Chính vì mất khoảng không gian đó mà người dân đô thị phải lệ thuộc hoàn toàn vào giá cả hàng hóa. Nhà ở đô thị chỉ để ở mà không thể nuôi trồng được gì. Do đó cũng sẽ dẫn đến tình trạng cung không đủ cầu giá cả biến động thất thường, rau không sạch, thịt cá bị bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng vệ sinh của bữa ăn.

Thức ăn là nguồn dinh dưỡng cho sức khỏe, nếu không đảm bảo an toàn vệ sinh thì lại là nguồn mầm mống gây bệnh. Để góp phần nâng cao sức khỏe, giúp cho bữa ăn ngon hơn, bổ dưỡng hơn, cần lưu ý đến vệ sinh cá nhân, môi trường an toàn thực phẩm trong tình hình biến đổi khí hậu. Muốn cải thiện bữa ăn gia đình, mọi người cần phải có ý thức đóng góp vào tạo nguồn thực phẩm cho bữa ăn.

1. Tại nông thôn:

Phát triển mô hình VAC hộ gia đình. Hiện nay, toàn thành phố Cần Thơ có 94 ô dinh dưỡng (VAC) chủ yếu là ở các huyện. VAC dễ làm, tiện lợi nhưng muốn làm VAC nhanh chóng, có hiệu quả và phục vụ tốt bữa ăn hàng ngày cần phải tìm chọn để nuôi trồng những cây, con phù hợp với đất đai và khí hậu của địa phương. Các gia đình có mô hình VAC thường xuyên có thực phẩm (rau, trứng, cá….) và hỗ trợ thực hành dinh dưỡng hàng tháng tại cộng đồng góp phần làm giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng tại cộng đồng trong khi nguồn kinh phí từ các nguồn không có.

 Để đảm bảo cho các bữa ăn đa dạng nguồn thực phẩm, đủ dinh dưỡng và hợp lý, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản phối hợp với các ban ngành triển khai và phát động đến quận/huyện duy trì mô hình VAC hiện có và nhân rộng thêm VAC (vườn rau, ao cá, chăn nuôi gà, vịt) trong tình hình khó khăn về kinh phí và tình hình biến đổi khí hậu, từ đó tạo nguồn thực phẩm đa dạng, tươi, sạch cho bữa ăn  hàng ngày của người dân.

VAC cung cấp rau quả tươi, cá tươi, trứng tươi tại chỗ cho bữa ăn gia đình, được đảm bảo an toàn tuyệt đối vì rau không bị bón phân, không bị phun hoá chất trừ sâu, không bị tưới bằng phân tươi có nhiễm giun và vi trùng gây bệnh hoặc nước tưới có pha nước thải công nghệp có nhiều kim loại nặng độc hại, thịt cũng được đảm bảo không có hoá chất tăng trọng. Rau xanh, quả chín ở nước ta nói chung và Cần Thơ nói riêng có quanh năm, mùa nào thức ăn nấy. Các loại rau, đậu, quả, củ như: rau muống, rau cải, rau ngót, rau dền, cà chua, cà tím, bắp cải, đậu đũa, đậu côve, bầu, bí, cà rốt, su hào... là nguồn vitamin rất quý, nhất là vitamin C, vitamin A; ở địa phương nào có loại rau nào thì sử dụng loại đó đưa vào bữa ăn hàng ngày, không nên dùng đơn điệu một loại rau mà nên phối hợp nhiều loại. Các loại rau gia vị rất giàu vitamin, chất khoáng và kháng sinh thực vật là hương liệu kích thích ăn ngon miệng. Mỗi gia đình nên trồng nhiều loại rau gia vị để ăn sống. Nên trồng sạch, đặc biệt không được tưới, bón bằng phân tươi. Đưa các sản phẩm đa dạng của VAC vào bữa ăn hàng ngày là một biện pháp cơ bản, lâu dài nhằm giảm nạn thiếu vi chất dinh dưỡng cho bữa ăn gia đình trong tình hình biến đổi khí hậu.

2. Ở tại thành phố: Phát triển nông nghiệp đô thị, hướng đi bền vững cho các đô thị trong tiến trình đô thị hoá.

Không gian chật hẹp dùng đất sạch Tribat không cần bón phân để trồng rau trong giỏ.

 Trong tình hình biến đổi khí hậu để có nguồn thực phẩm để cung cấp cho bữa ăn đa dạng, đảm bảo đủ chất dinh dưỡng, hợp lý an toàn cho gia đình thì việc  Phát triển nông nghiệp đô thị là điều rất cần thiết. Nông nghiệp đô thị góp phần cung ứng nguồn lương thực, thực phẩm tươi sống tại chỗ cho các đô thị. An ninh lương thực và an toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề đã và đang rất được quan tâm hiện nay tại các đô thị, đặc biệt là những người có thu nhập thấp tại các đô thị của các nước đang phát triển như nước ta.

Quy mô dân số đô thị không ngừng gia tăng trong quá trình đô thị hóa, quá trình này cũng đồng thời đẩy các hộ dân nghèo ven đô vào tình thế mất tư liệu sản xuất vấn đề gia tăng các hộ khó khăn, hộ thu nhập thấp ở khu vực đô thị càng ngày càng nhiều.

Mô hình phát triển nông nghiệp đô thị SX nấm bào ngư ở Bình Thủy (TP Cần Thơ)

Nguồn cung lương thực thực phẩm chất lượng cao với giá đắt đỏ chỉ hướng đến các hộ thu nhập cao vì vậy nguy cơ thiếu hụt nguồn lương thực cơ bản đáp ứng cho các hộ khó khăn ngày càng trở nên hiện hữu. Vì vậy, phát triển nông nghiệp đô thị là cứu cánh duy nhất cho vấn đề này.

Tại thành phố Cần Thơ, nông nghiệp đô thị được áp dụng cho vùng ven với tốc độ đô thị hóa cao, đất nông nghiệp giảm mạnh, lao động nông nghiệp vẫn còn cao. Việc phát triển mô hình nông nghiệp đô thị tiêu biểu đảm bảo phù hợp với điều kiện vốn, đất đai, kỹ thuật, thị trường... với các mô hình như trồng hoa cảnh, nuôi cá cảnh, động vật đặc sản, nuôi cấy mô giống cây các loại, trồng nấm cao cấp, rau sạch ( cải mầm, cải xanh, rau thơm, rau muống, cải ngọt, mồng tơi….). Nông nghiệp đô thị sinh thái là sự kết hợp hài hòa giữa nông nghiệp đô thị và nông nghiệp sinh thái., giảm sử dụng các hóa chất , tăng ứng dụng công  nghệ cao, công nghệ sạch nhằm nâng cao năng suất, độ an toàn của sản phẩm và vì sự bền vững về môi trường sinh thái.

Hiện nhiều sản phẩm nông sản của thành phố Cần Thơ trong tình hình biến đổi khí hâu cũng như sự ảnh hưởng của môi trường cũng đã khắc phục và đã cung cấp được sản phẩm như rau an toàn  phường Long Tuyền, quận Bình Thủy, rau muống Hòa Phát, quận Ô Môn, trái cây các loại (dâu hạ châu Phong Điền..), nấm bào ngư phường Thới An Đông quận Bình Thủy… Các sản phẩm đa dạng ấy đã góp phần làm cho các bữa ăn đa dạng, đầy đủ dinh dưỡng và hợp lý an toàn cho các hộ gia đình trong tình hình biến đổi khí hậu nói chung.