Bệnh quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính, bệnh có thể xảy
ra ở bất kỳ lứa tuổi nào, trong đó trẻ em từ 5-8 tuổi là đối tượng dễ bị nhiễm
bệnh nhất.
Theo số liệu từ Bệnh viện Nhi Đồng Cần Thơ, tính đến ngày
30/5/2016, toàn thành phố có 31 ca mắc bệnh quai bị nhập viện điều trị, tăng 21
ca so với cùng kỳ, trong đó thành phố Cần Thơ có 18 ca mắc. Để phòng ngừa bệnh quai
bị hiệu quả, BS.CKII Nguyễn Minh Thắng, Giám đốc Trung tâm Truyền thông giáo dục
sức khỏe TP Cần Thơ sẽ giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về căn bệnh này.
* Đặc điểm bệnh quai bị
Bệnh quai bị còn được gọi là bệnh viêm tuyến mang tai dịch tễ,
thường xuất hiện vào mùa xuân hè. Bệnh do vi rút Paramyxovirus gây nên, lây trực
tiếp bằng đường hô hấp, lây qua ăn uống và qua những giọt nước bọt khi bệnh
nhân nói, ho hoặc hắt hơi. Biểu hiện lâm sàng phổ biến nhất là viêm tuyến nước
bọt mang tai không hóa mủ.
Khi bị nhiễm bệnh quai bị, đa phần bệnh nhân sẽ thấy khó chịu
từ 1-2 ngày trước khi xuất hiện các triệu chứng. Dấu hiệu nhận biết là gò má
người bệnh sưng to, có thể sưng một bên mặt rồi lan sang bên kia hoặc sưng hai
bên cùng một lúc. Vùng bị sưng thường lan đến má, dưới hàm, đẩy tai lên trên và
ra ngoài, có khi lan đến ngực gây phù trước xương ức. Người bệnh có cảm giác
khó chịu, đau đầu, ăn uống kém đi, gây sốt đôi khi rét, đau họng và đau góc
hàm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng vẫn có khoảng 25% người bị nhiễm vi rút quai bị
vẫn không xuất hiện triệu chứng bệnh lý, đối tượng này có khả năng truyền bệnh
mà người xung quanh không biết. Bệnh nhân có cảm giác khó nói, khó nuốt, đôi
khi phù thanh môn gây khó thở phải mở khí quản. Thời gian biểu hiện bệnh lý khoảng
10 ngày.
* Cách phòng và điều trị
Để phòng bệnh quai bị, các bác sĩ khuyến cáo phụ huynh nên
đưa con đi tiêm vắc xin phòng bệnh khi trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, vắc xin
phòng bệnh sẽ giúp cơ thể miễn dịch với bệnh quai bị trong một thời gian dài hoặc
có thể suốt đời. Trong trường hợp người tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm bệnh quai
bị nhưng chưa tiêm vắc xin phòng bệnh thì cần phải đến Trung tâm Y tế tiêm ngay
để có thể bảo vệ bản thân tránh nhiễm bệnh. Cần lưu ý rằng nên tiêm vắc xin
phòng bệnh quai bị không quá 3 ngày sau khi tiếp xúc với người bệnh quai bị.
Ngoài ra, để phòng bệnh, chúng ta có thể cải thiện chế độ
dinh dưỡng, tăng cường sức đề kháng của cơ thể, giữ gìn vệ sinh thân thể, đặc
biệt là đường hô hấp. Đối với người bệnh cần đeo khẩu trang khi tiếp xúc với
người khác phòng lây nhiễm cho người xung quanh.
Bệnh quai bị có thể xảy ra những biến chứng gây nguy hiểm
như viêm cơ tim, viêm tuyến giáp, viêm thần kinh thị giác, viêm phổi, rối loạn
chức năng gan, xuất huyết do giảm tiểu cầu, đặc biệt là có khả năng gây vô
sinh.
Khi phát hiện người mắc bệnh quai bị, cần tổ chức cách ly và
điều trị kịp thời. Chính vì thế những người mắc bệnh quai bị cần đến các cơ sở
y tế để khám và điều trị đúng cách. Đối với trường hợp bệnh nhẹ, có thể cách ly
điều trị tại nhà và làm theo hướng dẫn của cơ sở y tế.
Người bệnh cần nghỉ ngơi hợp lý, chăm sóc vệ sinh răng miệng
và ăn uống món ăn giúp dễ tiêu hóa, bổ sung nhiều dinh dưỡng để tăng sức đề
kháng cho cơ thể; uống nhiều nước và súc miệng bằng nước muối sinh lý hay nước
súc miệng có bán tại các hiệu thuốc nhằm chống khô miệng. Giảm đau tại chỗ bằng
cách đắp ấm vùng má bị sưng. Chất thải mũi họng và đồ dùng cá nhân, dụng cụ y tế
có liên quan phải được khử khuẩn bằng dung dịch cloramin 2% hoặc các chất khử
khuẩn khác tại bệnh viện.
Bệnh nhân không đến nơi đông người trong vòng 7 - 9 ngày kể
từ khi phát bệnh, thường xuyên đeo khẩu trang, cần nghỉ ngơi tại chỗ, hạn chế vận
động.
* Chăm sóc trẻ mắc bệnh quai bị tại nhà
Bệnh quai bị rất dễ mắc ở các trẻ từ 5-8 tuổi, chính vì vậy
các bậc phụ huynh cần tìm hiểu về căn bệnh này, cách phòng tránh, kiến thức để
xử trí và chăm sóc đúng cách nếu không may trẻ nhiễm bệnh.
Khi trẻ có các dấu hiệu quai bị, cha mẹ nên đưa trẻ đến các
cơ sở y tế để được khám; trẻ sốt cao 39 - 40 độ C, cần hạ nhiệt bằng cách lau
mình trẻ bằng nước ấm, có thể cho dùng Paracetamol để hạ sốt và giảm đau, cho uống
nhiều nước và súc miệng bằng nước muối sinh lý nhằm chống khô miệng; cho trẻ ăn
loãng hoặc ăn bằng ống hút (nếu trẻ nuốt khó), đặt trẻ nằm nghỉ ngơi tại giường,
dùng một chai nước nóng bọc trong khăn để áp vào bên má đau. Không được cho trẻ
nô đùa chạy nhảy vì những hoạt động này rất dễ dẫn đến biến chứng ở tinh
hoàn.
Chú ý vệ sinh, tẩy uế các chất dịch tiết cho trẻ mắc bệnh;
không bôi hoặc đắp những thứ thuốc dân gian như vôi, trầu nhai... ở tuyến mang
tai để tránh tình trạng nhiễm độc.