* Đối tượng dễ bị huyết áp thấp

Cuộc sống căng thẳng, làm việc môi trường ô nhiễm, khuynh hướng lạm dụng hóa chất trong bảo quản, chế biến thực phẩm… đã làm cho bệnh huyết áp thấp ngày càng gia tăng và không trừ một ai. Có nhiều nguyên nhân gây nên bệnh huyết áp thấp, bao gồm sự rối loạn chức năng vỏ não của trung khu thần kinh vận mạch; sự suy giảm chức năng của các cơ quan như tim, thận, hệ tiêu hóa hoặc do hệ thống thần kinh tự động của cơ thể không tự điều chỉnh được dẫn đến tụt huyết áp tư thế. Những người mắc bệnh mạn tính gây thiếu máu hoặc kém dinh dưỡng kéo dài như bệnh huyết học, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng mạn, suy giáp, suy thượng thận, lao, HIV… có thể gây suy giảm áp lực bơm máu và thể tích máu dẫn đến tình trạng huyết áp thấp.

* Làm sao để biết mình bị huyết áp thấp?

Người bị huyết áp thấp có trị số huyết áp tâm thu dưới 90mmHg và huyết áp tâm trương dưới 60mmHg, hoặc giảm hơn 20mmHg so với trị số huyết áp bình thường trước đó. Khác với bệnh tăng huyết áp, chỉ số huyết áp là cở sở quyết định cho chẩn đoán bệnh. Trong bệnh huyết áp thấp, chỉ số chỉ có tính chất tham khảo, triệu chứng được quan tâm nhiều hơn. Bệnh nhân huyết áp thấp thường có những biểu hiện: mệt mỏi, lả và rất muốn được nghỉ ngơi, hoa mắt chóng mặt, khó tập trung và dễ nổi cáu, có cảm giác buồn nôn. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể suy giảm khả năng tình dục; da nhăn và khô, kèm theo rụng tóc; vã mồ hôi nhưng vẫn cảm thấy lạnh; thở dốc, nói như hụt hơi nhất là sau khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng, khi thay đổi tư thế có thể choáng váng, xây xẩm mặt mày…

* Nguy cơ của người bị huyết áp thấp

Huyết áp càng thấp thì khả năng bị mất trí nhớ càng cao. Huyết áp thấp gắn liền với bệnh mất trí do Alzheimer gây ra và huyết áp tâm trương dưới 70mm thì rất có khả năng bị chứng mất trí nhớ. Đặc biệt, huyết áp giảm 10mm thì nguy cơ bị mất trí tăng 20%. Những người có mức huyết áp thấp kéo dài liên tục trong hai năm có khả năng bị mất trí nhớ cao gấp hai lần.

Huyết áp hạ quá thấp cũng có thể làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất. Và một điều ít ai biết là huyết áp thấp cũng có thể gây tai biến mạch máu não chiếm tỷ lệ 10 - 15% giống như người bị tăng huyết áp; 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim là do huyết áp thấp.

* Biện pháp dự phòng cho bệnh nhân

Khi ngủ máu tập trung vào gan, phổi, lách nên gây ra tình trạng thiếu máu não tạm thời. Vì vậy, khi thức dậy ta cần nằm thêm một lúc, làm vài động tác khởi động đơn giản rồi mới ngồi dậy, vẫn để chân trên giường rồi từ từ thả chân xuống, ngồi một lúc rồi mới đứng lên. Trong sinh hoạt hằng ngày, người có huyết áp thấp cần tránh thay đổi tư thế đột ngột, nên thở sâu vài phút trước khi đứng lên để tăng cường lưu thông máu đến các bộ phận của cơ thể. Khi có dấu hiệu hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, cần nằm nghỉ ngơi ở tư thế đầu thấp để tăng lượng máu lên não. Người có huyết áp thấp nên tránh trèo cao, ra nắng gắt hoặc để bị lạnh đột ngột, nhất là lúc đêm khuya, thận trọng khi xông hơi, tắm nước nóng để tránh nguy cơ tụt huyết áp do mất nước, giãn mạch.

Nhiều người bị huyết áp thấp là do giảm trương lực thần kinh – mạch máu, thành mạch máu quá yếu, sức co bóp của tim giảm do cơ tim yếu. Để củng cố thành mạch và nâng cao khả năng đẩy máu của tim, bệnh nhân cần tích cực tập luyện thể dục thể thao, với các bài tập đi bộ, chạy, bơi, thể dục nhịp điệu, cầu lông… phù hợp với thể lực. Người bị huyết áp thấp vẫn có thể mắc bệnh tăng huyết áp, nhất là ở tuổi trên 50, vì vậy cần thường xuyên kiểm tra huyết áp để có thể điều chỉnh lối sống, sinh hoạt cho hợp lý.

* Chế độ ăn uống cho người bệnh huyết áp thấp

- Người có huyết ấp thấp đặc biệt phải ăn đủ bữa, nhất là bữa sáng rất quan trọng; uống đủ nước. Bệnh nhân có thể chia bữa ăn thành nhiều bữa ăn nhỏ, thay vì chỉ ăn 3 bữa chính như thông thường. Trong chế độ ăn uống thường ngày cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có chứa các thành phần như: protein, vitamin C và tất cả các loại vitamin thuộc nhóm B rất có lợi.

- Các chuyên gia khuyên nên ăn sáng với những thực phẩm tốt cho tim mạch và các loại nước hoa quả ép (nên thêm một ít muối) sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng hơn. Người có huyết áp thấp nên ăn mặn hơn người bình thường (10-15g muối/ngày). Trường hợp huyết áp thấp kèm bệnh tim thì cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi điều chỉnh sang chế độ ăn này.

- Chế độ ăn cho người huyết áp thấp nên giảm các loại thực phẩm giàu carbon hydrate như: khoai tây, cơm gạo và bánh mì; không nên ăn quá nhiều chất bổ dưỡng như: trứng, thịt mỡ, sữa béo để tránh béo phì; tăng lượng rau quả, thịt lườn gà và cá trong chế độ ăn.

- Ngoài ra, sữa, mật ong, nước chanh pha đường và muối cũng đem lại những tác dụng đáng kể cho người huyết áp thấp hoặc có thể dùng nước khoáng mặn hằng ngày càng tốt.

- Nếu huyết áp thấp do thiếu máu, thì nên tăng cường thức ăn chứa nhiều sắt như: thịt nạc, gan động vật, mộc nhĩ, nấm hương khô, cần tây, rau đay, rau dền, quả lựu, táo.

- Người có huyết áp thấp không nên sử dụng các loại đồ uống có cồn. Vì những loại này gây mất nước trong cơ thể.