Tuần lễ “Dinh dưỡng và Phát triển” năm 2016 với chủ đề: “Bữa
ăn đa dạng đảm bảo đủ dinh dưỡng hợp lý, an toàn cho gia đình trong tình hình
biến đổi khí hậu” diễn ra từ ngày 16/10/2016
đến ngày 23/10/2016.
Mục tiêu đề
ra là đảm bảo cho các hộ gia đình tiếp cận bền vững với lương thực thực phẩm
cần thiết, bổ dưỡng và an toàn; Cung cấp lương thực, thực phẩm thường xuyên,
liên tục, ổn định và bền vững cho các hộ gia đình; Bữa ăn đa dạng từ nhiều loại
thực phẩm, thay đổi cách chế biến đa dạng đủ dinh dưỡng, hợp lý và an toàn cho
sức khỏe; ăn uống hợp lý để phòng chống bệnh không lây nhiễm, suy dinh dưỡng
thấp còi, nâng cao thể lực và tầm vóc Việt Nam trong tình hình biến đổi khí hậu.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến
các yếu tố xã hội và môi trường, sức khỏe, không khí sạch, nước uống an toàn,
lương thực và nơi trú ẩn an toàn.
Biến đổi khí hậu có thể là do các quá trình tự nhiên bên
trong hoặc các tác động bên ngoài, hoặc do hoạt động của con người làm thay đổi
thành phần của khí quyển hay trong khai thác sử dụng đất cụ thể như:
+ Ảnh hưởng của xâm nhập mặn
+ Hạn hán
+ Thủy hải sản chết hàng loạt do môi trường bị ô nhiễm.
Ảnh hưởng đô thị hóa tới môi trường tự nhiên. Không gian tự
nhiên dần bị thu hẹp, thay vào đó là nhà cửa san sát, không còn khoảng không
gian dành cho mảnh vườn, ao cá của gia đình. Chính vì mất khoảng không gian đó
mà người dân đô thị phải lệ thuộc hoàn toàn vào giá cả hàng hóa. Nhà ở đô thị
chỉ để ở mà không thể nuôi trồng được gì. Do đó cũng sẽ dẫn đến tình trạng cung
không đủ cầu giá cả biến động thất thường, rau không sạch, thịt cá bị bệnh, ảnh
hưởng đến chất lượng vệ sinh của bữa ăn.
Thức ăn là nguồn dinh dưỡng cho sức khỏe, nếu không đảm bảo
an toàn vệ sinh thì lại là nguồn mầm mống gây bệnh. Để góp phần nâng cao sức
khỏe, giúp cho bữa ăn ngon hơn, bổ dưỡng hơn, cần lưu ý đến vệ sinh cá nhân,
môi trường an toàn thực phẩm trong tình hình biến đổi khí hậu. Muốn cải thiện
bữa ăn gia đình, mọi người cần phải có ý thức đóng góp vào tạo nguồn thực phẩm
cho bữa ăn.
1. Tại nông thôn:
Phát triển mô hình VAC hộ gia đình. Hiện nay, toàn thành phố
Cần Thơ có 94 ô dinh dưỡng (VAC) chủ yếu là ở các huyện. VAC dễ làm, tiện lợi
nhưng muốn làm VAC nhanh chóng, có hiệu quả và phục vụ tốt bữa ăn hàng ngày cần
phải tìm chọn để nuôi trồng những cây, con phù hợp với đất đai và khí hậu của
địa phương. Các gia đình có mô hình VAC thường xuyên có thực phẩm (rau, trứng, cá….)
và hỗ trợ thực hành dinh dưỡng hàng tháng tại cộng đồng góp phần làm giảm tỷ lệ
suy dinh dưỡng tại cộng đồng trong khi nguồn kinh phí từ các nguồn không có.
Để đảm bảo cho các
bữa ăn đa dạng nguồn thực phẩm, đủ dinh dưỡng và hợp lý, Trung tâm Chăm sóc sức
khỏe sinh sản phối hợp với các ban ngành triển khai và phát động đến quận/huyện
duy trì mô hình VAC hiện có và nhân rộng thêm VAC (vườn rau, ao cá, chăn nuôi
gà, vịt) trong tình hình khó khăn về kinh phí và tình hình biến đổi khí hậu, từ
đó tạo nguồn thực phẩm đa dạng, tươi, sạch cho bữa ăn hàng ngày của người
dân.
VAC cung cấp rau quả tươi, cá tươi, trứng tươi tại chỗ cho
bữa ăn gia đình, được đảm bảo an toàn tuyệt đối vì rau không bị bón phân, không
bị phun hoá chất trừ sâu, không bị tưới bằng phân tươi có nhiễm giun và vi
trùng gây bệnh hoặc nước tưới có pha nước thải công nghệp có nhiều kim loại
nặng độc hại, thịt cũng được đảm bảo không có hoá chất tăng trọng. Rau xanh,
quả chín ở nước ta nói chung và Cần Thơ nói riêng có quanh năm, mùa nào thức ăn
nấy. Các loại rau, đậu, quả, củ như: rau muống, rau cải, rau ngót, rau dền, cà
chua, cà tím, bắp cải, đậu đũa, đậu côve, bầu, bí, cà rốt, su hào... là nguồn
vitamin rất quý, nhất là vitamin C, vitamin A; ở địa phương nào có loại rau nào
thì sử dụng loại đó đưa vào bữa ăn hàng ngày, không nên dùng đơn điệu một loại
rau mà nên phối hợp nhiều loại. Các loại rau gia vị rất giàu vitamin, chất
khoáng và kháng sinh thực vật là hương liệu kích thích ăn ngon miệng. Mỗi gia
đình nên trồng nhiều loại rau gia vị để ăn sống. Nên trồng sạch, đặc biệt không
được tưới, bón bằng phân tươi. Đưa các sản phẩm đa dạng của VAC vào bữa ăn hàng
ngày là một biện pháp cơ bản, lâu dài nhằm giảm nạn thiếu vi chất dinh dưỡng
cho bữa ăn gia đình trong tình hình biến đổi khí hậu.
2. Ở tại thành phố: Phát triển nông nghiệp đô thị, hướng đi
bền vững cho các đô thị trong tiến trình đô thị hoá.
Không gian chật
hẹp dùng đất sạch Tribat không cần bón phân để trồng rau trong giỏ.
Trong tình hình biến
đổi khí hậu để có nguồn thực phẩm để cung cấp cho bữa ăn đa dạng, đảm bảo đủ
chất dinh dưỡng, hợp lý an toàn cho gia đình thì việc Phát triển nông
nghiệp đô thị là điều rất cần thiết. Nông nghiệp đô thị góp phần cung ứng nguồn
lương thực, thực phẩm tươi sống tại chỗ cho các đô thị. An ninh lương thực và
an toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề đã và đang rất được quan tâm hiện nay tại
các đô thị, đặc biệt là những người có thu nhập thấp tại các đô thị của các
nước đang phát triển như nước ta.
Quy mô dân số đô thị
không ngừng gia tăng trong quá trình đô thị hóa, quá trình này cũng đồng thời
đẩy các hộ dân nghèo ven đô vào tình thế mất tư liệu sản xuất vấn đề gia tăng
các hộ khó khăn, hộ thu nhập thấp ở khu vực đô thị càng ngày càng nhiều.
Mô hình phát
triển nông nghiệp đô thị SX nấm bào ngư ở Bình Thủy (TP Cần Thơ)
Nguồn cung lương thực thực phẩm chất lượng cao với giá đắt
đỏ chỉ hướng đến các hộ thu nhập cao vì vậy nguy cơ thiếu hụt nguồn lương thực
cơ bản đáp ứng cho các hộ khó khăn ngày càng trở nên hiện hữu. Vì vậy, phát
triển nông nghiệp đô thị là cứu cánh duy nhất cho vấn đề này.
Tại thành phố Cần Thơ, nông nghiệp đô thị được áp dụng cho
vùng ven với tốc độ đô thị hóa cao, đất nông nghiệp giảm mạnh, lao động nông
nghiệp vẫn còn cao. Việc phát triển mô hình nông nghiệp đô thị tiêu biểu đảm
bảo phù hợp với điều kiện vốn, đất đai, kỹ thuật, thị trường... với các mô hình
như trồng hoa cảnh, nuôi cá cảnh, động vật đặc sản, nuôi cấy mô giống cây các
loại, trồng nấm cao cấp, rau sạch ( cải mầm, cải xanh, rau thơm, rau muống, cải
ngọt, mồng tơi….). Nông nghiệp đô thị sinh thái là sự kết hợp hài hòa giữa nông
nghiệp đô thị và nông nghiệp sinh thái., giảm sử dụng các hóa chất , tăng ứng
dụng công nghệ cao, công nghệ sạch nhằm
nâng cao năng suất, độ an toàn của sản phẩm và vì sự bền vững về môi trường
sinh thái.
Hiện nhiều sản phẩm nông sản của thành phố Cần Thơ trong
tình hình biến đổi khí hâu cũng như sự ảnh hưởng của môi trường cũng đã khắc
phục và đã cung cấp được sản phẩm như rau an toàn phường Long Tuyền, quận Bình Thủy, rau muống
Hòa Phát, quận Ô Môn, trái cây các loại (dâu hạ châu Phong Điền..), nấm bào ngư
phường Thới An Đông quận Bình Thủy… Các sản phẩm đa dạng ấy đã góp phần làm cho
các bữa ăn đa dạng, đầy đủ dinh dưỡng và hợp lý an toàn cho các hộ gia đình
trong tình hình biến đổi khí hậu nói chung.